“Lão” là kiểu nhân vật nam (kép) cao tuổi.

Đặc điểm chung: “Lão” là kiểu nhân vật nam (kép) cao tuổi; hóa trang phần lớn là mặt sạch; chân mày kẻ bạc trắng; ngoại hình râu tóc bạc; tác phong chậm chạp; hát – nói khàn. 

Ngoài ra, để cụ thể hóa các tiêu chí khác của kỹ thuật biểu hiện mô hình nhân vật lão, chúng ta còn phân hóa ở mức độ chi tiết hơn như sau:

2.1. Lão văn

Mang đầy đủ những đặc điểm chung của mô hình nhân vật lão: Mặt trắng, râu bạc, ba hoặc năm chòm dài, suôn mượt; có học thức; tác phong nho nhã. Ví dụ: Vương Doãn (Phụng Nghi đình); Kiều Quốc cựu (Người đẹp đất Giang Đông); v.v..

Nhân vật Vương Doãn. Diễn viên: Nghệ sĩ Thanh Bình

Vương Doãn cũng là nhân vật nổi tiếng qua tích truyện “liên hoàn kế” trong pho tiểu thuyết “Tam quốc chí diễn nghĩa” của La Quán Trung, ở Việt Nam được “sân khấu hóa” thành kịch bản “Phụng Nghi đình”. Vương Doãn là nhân vật tiêu biểu cho mô hình “lão”, tức kiểu nhân vật nam (“kép”) cao tuổi, hóa trang mặt sạch; chân mày kẻ bạc trắng, ngoại hình râu năm chòm – tóc bạc; tác phong chậm chạp; hát – nói khàn. Nhân vật Vương Doãn thường để đầu trần lộ tóc bạc hoặc đội mũ cánh chuồn, mặc mãng bào, tay cầm quạt xếp thể hiện là người văn hoa nhã nhặn. Có lúc cũng chống gậy để thể hiện đây là nhân vật cao tuổi.

2.2. Lão võ

Về ngoại hình, lão võ sẽ không khác đặc điểm chung của mô hình lão. Nếu có thì màu nền gương mặt thường sẽ là đỏ. Điểm phân biệt lão võ với lão văn chính là tác phong oai vệ, nhanh nhẹn, nghiêm nghị; hát – nói có lực hơn.

2.3. Lão lõa

Cũng giống như mô hình kép tròng xéo đỏ trong mô hình kép, mô hình lão lõa cũng là mô hình lão vượt qua khỏi những đặc điểm chung và có nhiều biện pháp “khoa sức” trong hóa trang: Mặt đỏ, có mảng trắng quanh mắt lan ra gò má, râu liên tu bạc; tác phong nóng nảy, quyết đoán. Ví dụ: Phàn Định Công (San Hậu); Trình Giảo Kim (Phàn Lê Huê phá Hồng thủy trận); v.v..

Nhân vật Phàn Định Công. Diễn viên: Nghệ sĩ Đông Hồ

Phàn Định Công là nhân vật thuộc phe chính diện trong kịch bản “San Hậu”. Ông là cha ruột ruột của Phàn Phụng Cơ và Phàn Diệm, là bề tôi rất mực trung thành với vua Tề. Phàn Định Công là nhân vật tiêu biểu vừa cho mô hình “lão võ” vừa cho mô hình “lão lõa”. Thuộc tính “võ” ở đây nhằm khắc họa vị lão tướng giữ vai trò trấn thủ vùng đất San Hậu hiểm yếu. Còn “lõa” ở đây là một đặc điểm trong hóa trang nhân vật. Cũng giống như mô hình “kép tròng xéo đỏ” trong mô hình “kép”, “lão lõa” cũng là mô hình lão vượt qua khỏi những đặc điểm chung và có nhiều biện pháp “khoa sức” trong hóa trang: Mặt đỏ, có mảng trắng quanh mắt lan ra gò má, râu liên tu bạc; tác phong nóng nảy, quyết đoán.

Ngoài ra còn có mô hình lão văn pha, lão tiều phu, lão ngư phủ, lão nhút, lão rụi, v.v.. song thường ít thấy và không có giá trị điểm nhấn trong kịch bản, thuộc vào loại nhân vật “dàn bao”. (Còn tiếp) 

———— 

MÔ HÌNH NHÂN VẬT TRONG NGHỆ THUẬT HÁT BỘI VIỆT NAM do Hiếu Văn Ngư – Cultura Fish và ICHCAP hợp tác thực hiện. Vui lòng dẫn link, ghi nguồn khi trích dẫn và không đăng lại (reup) ở bất kỳ hình thức nào.

  • Tác giả: Vương Hoài Lâm 
  • Dịch giả Việt- Anh: Hà Hoàng Minh Trang
  • Biên tập: Lục Phạm Quỳnh Nhi 
  • Hình ảnh: Giang Phạm  

————

————

ICHCAP-UNESCO: Trung tâm mạng lưới và thông tin quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á – Thái Bình Dương trực thuộc UNESCO.

ichLinks: được ICHCAP-UNESCO chính thức triển khai từ năm 2020 với hoạt động chính là phát triển một hệ thống nền tảng chia sẻ thông tin về di sản văn hóa phi vật thể trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương