Thanh Bình từ đường là nơi thờ cúng chư thần và các vị có công lao đối với nghề Hát Bội.

Lần đầu tiên Cá tui biết đến Thanh Bình từ đường là do nghe một nữ nghệ sĩ Hát Bội gạo cội xuýt xoa “Trong đời cô chỉ ước được đến hát ở nhà Tổ của hát bội là Thanh Bình Từ Đường”. Cá tui tò mò bèn đi tìm hiểu về địa danh này, rồi được dịp là ghé đến đây để mục sở thị liền.

Thanh Bình Từ Đường nhìn từ chính diện. Nguồn ảnh: Cultura Fish

Thanh Bình từ đường nằm sâu trong kiệt 281(hẻm) Chi Lăng, bạn đi đến gần số này phải giảm tốc độ vì rất dễ đi qua khỏi từ đường mà không biết. Khuất sau dãy nhà dân san sát và một bức bình phong là Thanh Bình từ đường đã được xây dựng từ năm 1825 (thời vua Minh Mạng) theo lối kiến trúc nhà rường Huế, trải qua nhiều lần trùng tu vẫn còn lưu lại nét cổ kính, và cả cũ kỹ nữa. Bình thường bạn đến sẽ thấy Thanh Bình từ đường cửa đóng then gài, để có thể thăm viếng bên trong cần phải nhờ thủ từ (người quản lý) mở cửa. Mấy năm trước Cá tui ghé thì hay hỏi ôn (ông) Lợi sống gần từ đường, từ Tết năm nay công việc đó đã được chuyển cho người mới là cô Thiên Thu. 

Thanh Bình từ đường là nơi thờ cúng chư thần và các vị có công lao đối với nghề Hát Bội (người Huế còn gọi là “Tuồng”); theo sự hướng dẫn của thủ từ, bạn đi thắp nhang một vòng trong từ đường cũng nhiều bàn lắm đó. Cá tui thích nhất ở đây không chỉ có chư thần, chư vị Tổ nghề mà còn có bàn thờ 12 vị tổ nghề có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến nghề Hát như là nghề may (làm phục trang), nghề mộc, nghề nông (rất đúng với tinh thần “có thực mới vực được đạo”),… Lần nào đến Thanh Bình từ đường Cá tui cũng cảm thấy trân trọng nghề Hát hơn rất nhiều, bởi vì nghề này quá chừng công phu vậy mà.

Cô Thiên Thu (người đang giúp quản lý từ đường) kể cho Cá nghe từ xưa xóm xung quanh Thanh Bình từ đường còn được gọi là “xóm hát bội” vì nơi đây là cái nôi đào tạo ra rất nhiều nghệ sĩ để biểu diễn trong cung đình, ngay cả chồng và chị gái của cô cũng là diễn viên hát bội nữa. Cá tui đứng từ trong từ đường nhìn ra hai bên xóm, có chút ngậm ngùi vì không tưởng tượng nổi nơi đây đã từng rộn rã tiếng trống, tiếng hát tập tuồng, rực rỡ trang phục hay đạo cụ ra làm sao nữa.Thi thoảng Thanh Bình từ đường cũng được các nghệ sĩ hay các đoàn hát thăm viếng, có đoàn hát bội như Đoàn Nghệ thuật Hát bội – Tuồng cổ Ngọc Khanh còn dựng rạp hát ở đây để phục vụ bà con.

Bức bình phong phía trước Thanh Bình Từ Đường, xung quanh là nhà dân. Nguồn ảnh: Cultura Fish 

Lần tới nếu có đến Huế và sẵn lòng yêu thích Hát Bội, bạn hãy thêm Thanh Bình từ đường vào list các địa danh nên đến nhé. Khi đến mà muốn hành lễ, bạn có thể gọi cho cô Thiên Thu với số 0774525079 hoặc hỏi người dân ở gần đó để liên hệ với cô Thiên Thu. 

Bài viết đã được thiết kế dưới dạng infographic, kính mời quý độc giả truy cập thư viện hình ảnh của Cultura Fish để xem album. 

—

Biên soạn: Lục Nhi 

—

Bài viết thuộc dự án “Hát Bội 101” – dự án giới thiệu nghệ thuật hát bội đến khán giả một cách cởi mở và bài bản. Kính mời quý độc giả truy cập vào link trên để tìm hiểu về dự án này.